مدیریت رسانه و انواع مالکیت مدیریت رسانه

مدیریت رسانه یکی از رشته‌های دانشگاهی است که به مقوله مدیریت در رسانه‌ها و مدیریت بر رسانه‌ها می‌پردازد. این رشته با رشد رسانه و تخصصی شدن علم مدیریت از اوایل دههٔ نود میلادی به دانشگاه‌های آمریکا راه پیدا کرد. کنکاش در پیشینهٔ این علم خبر از ادبیاتی نه‌چندان غنی و اختصاصی این علم می‌دهد. این ادبیات وابسته و برگرفته از سایر رشته‌ها نشانگر آن است که این علم نوپا بیش از هرچیز بر مباحث تئوریک کاربردی رشته‌هایی مانند علوم ارتباطات و مدیریت استوار است. خاستگاه این رشته علمی مانند خود رسانه، جهان سرمایه داری بوده و بنابراین رویکرد اقتصادی بر سر تاسر آن سایه افکنده است. با جمع بندی دیدگاه‌های مطرح شده در خصوص مدیریت رسانه می‌توان هشت دیدگاه کلی برای این رشته متصور شد .

تعریف مدیریت رسانه

رسانه‌ها کانال‌ها و مسیرهای ارتباطی هستند که از طریق آن‌ها برای مخاطبان پیام ارسال می‌شود. امّا اینکه آیا این کانال‌ها در محتوای پیام دخل و تصرف دارند یا این که فقط یک وسیله خنثی در انتقال پیام می‌باشد از مباحث مهم در فلسفه رسانه و بالطبع در مدیریت آن است. درواقع علمی میان رشته‌ای است و محصور چندین علم و محصول چند رشته علمی است. ارتباطات و دانش‌های پیرامون آن اولین علم سازنده این رشته است. علاوه بر آن علم مدیریت، سازمان‌دهی یافته‌های آن را به عهده دارد. فلسفه رسانه که نوعی فلسفه مضاف محسوب می‌شود استخوان‌بندی گرایش‌های آن را می‌تواند شکل دهد.

مدیریت رسانه؛ مدیریت عمومی یک سازمان

برخی رسانه را یک سازمان مانند سازمان‌های دیگر می دانند که مدیر آن وظیفه دارد برنامه‌ریزی، هدایت و کنترل و کارهایی مانند گزارش‌گیری را انجام دهد. مدیریت رسانه یعنی به‌کارگیریی بهینه منابع مادی و انسانی با استفاده از کارکردهایی چون برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل به منظور تحقق اهداف سازمان رسانه ای.
همچنین پرینگلو استار نیز مدیریت رسانه را شامل وظایف برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، هدایت و کنترل دانسته‌اند و مهارت‌های مدیر رسانه‌ای را در سه مهارت فنی، انسانی و ادراکی خلاصه می‌کنند. این رویکرد محصول تخصصی شدن علم مدیریت است.

تقسیم بندی انواع مدیریت رسانه ای

۱- مدیریت رسانه‌ای قدرت محور؛ تنها به دنبال تمرکز رسانه‌ها در خدمت قدرت حاکم و استفاده ابزاری از رسانه برای ایجاد مشروعیت است. در این دیدگاه مدیریت رسانه بطور کامل تابع سیاست‌های دولت است و در مسیر خواسته‌های آن حرکت می‌کند.

۲- مدیریت رسانه‌ای بازار محور؛ بخش خصوصی و به یک سخن صاحبان سرمایه عنان کنترل رسانه را در اختیار دارند و کسب سود و منفعت از اهداف اصلی این گونه مدیریت‌های رسانه‌ای می‌شود. در این رویکرد؛ رسانه‌ها برای تبلیغات باید مخاطب جمع کنند تا شرکت‌های تبلیغاتی بتوانند به حیات خود ادامه دهند و کالاهای تولید شده را با تبلیغ به فروش برسانند.

۳- مدیریت رسانه‌ای خدمت محور؛ در این رویکرد رسانه مسئولیتی بزرگ در قبال آحاد جامعه خصوصاً مخاطبان خود دارد. رسانه باید در صدد توانمندسازی مخاطبان از طریق تقویت ارزش‌های جامعه و هنجارهای آن باشد. خانواده، دین و جامعه نقش‌های کلیدی در این رویکرد دارند. در این الگو غالباً دولت‌ها مالکیت رسانه را به عهده دارند و یا تحت نظر آن اداره می‌شود. در این مدل نظارت عمومی به جای سلطه حاکمان یا قدرت‌های تجاری و اقتصادی افزایش می‌یابد و ارزش‌های عمومی جامعه به جای ارزش‌های بازار معیارهای اصلی تولید پیام‌های رسانه‌ای می‌شود.

عوامل موثر بر مدیریت رسانه ها

انواع مالکیت و مدیریت رسانه

اصولاً نوع اداره و وضعیت حقوقی و ماهیت رسانه های رادیو تلویزیونی در جهان سه نوع است؛

گروه اول، رسانه‌های دولتی (governmental) هستند که کل درآمد و اعتبارات آنها را دولت و حکومت پرداخت می کند و از نظر سیاست کار، خط مشی و محتوای برنامه ها، وابسته به حکومت و دولت هستند، خواسته ها و مقاصد آنها را تأمین می کنند و سلسله مراتب آنها را نیز حکومت مشخص می کند.

گروه دوم، رسانه‌های ملی یا عمومی هستند که ضمن دریافت کمک های حکومتی و دولتی، هزینه های خود را از محل پرداخت های عمومی و حق اشتراک مردمی تأمین می کنند و دولت در حد نظارت با آنها ارتباط دارد. به سخن دیگر، قوانین و مقررات و ضوابط آنها را نهادهای مردمی و دموکراتیک و نه دستگاه و شخصی خاص، وضع می کنند و رعایت نکردن این قوانین پاسخگویی به نهادهای ملی و مردمی را در پی دارد.

گروه سوم، رسانه‌های خصوصی یا رادیو تلویزیونی خصوصی و تجارتی هستند که ضمن تبعیت از مقررات عمومی، رأساً در برابر عملکرد خود مسئولند و هزینه های آنها، صرفاً از محل درآمدهای اختصاصی (اشتراک کابلی و کارتی، آگهی های بازرگانی و حمایت تجارتی و فروش محصولات) تأمین و تدارک می شود که وضعیت حقوقی آنها نیز تابع مقررات بازرگانی و قوانین تجارتی است.

مالکیت گروه اول رسانه ها به حکومت و دولت، مالکیت گروه دوم رسانه ها به مردم و مالکیت گروه سوم رسانه ها به اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی، تعلق دارد. هر نوع از این مالکیت ها، در شیوه اداره، میزان پاسخگویی و کیفیت آن به مردم و نحوه انتصاب یا انتخاب مدیران، چارچوب حاکم بر ضوابط و مقررات، شیوه نظارت و مسائلی از این دست که در «مدیریت» ملاحظه می شوند، تأثیر دارند و تعیین کننده اند. اگرچه مالکیت های نوع اول و دوم به نوعی مالکیت عمومی تلقی می شوند، یا به عبارتی تعلق به «بیت المال» دارند، میزان دخالت و نظارت عمومی نحوه اداره آنها را متفاوت می کند و مدیریت رسانه به خصوص وجوه سیاستگذاری آن، مستقیماً با همین شیوه ها مرتبط است.

مدیریت رسانه چیست ؟ ، مدیریت رسانه خصوصی، مدیریت رسانه ملی، مدیریت رسانه، دولتی، مدیریت در رسانه، مدیریت رسانه برای کسب و کارها